25 اردیبهشت، روز پاسداشت زبان پارسی و بزرگداشت حکیم ابوالقاسم فردوسی است.

"فردوسی" در سال 329 هجری قمری در روستای باژ از توابع طوس خراسان متولد شد و طی سال ها تلاش شبانه روزی با خلق بزرگترین شاهکار ادبیات حماسی جهان " شاهنامه" زبان پارسی را زنده و متجلی کرد.

ای زبان فارسی، ای در دریای دری

ای تو میراث نیاکان،ای زبان مادری

جاودان زی، ای زبان دانش و فرزانگی

تا به گیتی نور بخشی آفتاب خاوری

و اما اینکه

" فردوسی" بزرگترین حماسه سرای تاریخ ادب پارسی در " شاهنامه" اوج دانش پزشکی ایرانیان را به نظم در آورده است  و به زیباترین وجه شکوه ،قله و قدمت تاریخ پزشکی ایران باستان را به تصویر کشیده است.

اشعار "حکیم طوس" نشان از پرمایگی،چیره دستی و احاطه ی همه جانبه ی این حکیم پرآوازه بر دانش و علم پزشکی دارد که در داستانهای حماسی و اشعار بی بدیل " شاهنامه " قوت و قدرت دانش پزشکی ایرانیان را حکیمانه متجلی کرده است.

در داستان تولد رستم از " رودابه" دستور سزارین رودابه را به سیمرغ می دهد و چون طبیبی حاذق طی بیش از 50 بیت از شعر تمام مراحل تولد،زایمان و نقاهت مادر را شرح می دهد:

بیاور یکی خنجر آبگون 

یکی مرد بینا دل پر فسون 

چنان بی گزندش برون آورید

که کس در جهان این شگفتی ندید

  نام حکیم برقامت " ابواقاسم فردوسی" نشان از آشنایی تام و تمام وی بر پزشکی و دارویی و حکمت و طبابت دارد. همچون بسیاری از حکمای پرآوازه پارسی زبان مانند حکیم عمر خیام،حکیم سنایی غزنوی، حکیم خاقانی که از طبیبان شهره عصر و دوره ی خویش بوده‌اند.

و اینکه آگاهی،احاطه و تسلط "حکیم سخن: بر امورات پزشکی در خلال بسیاری از اشعار و داستان های وی مشهود و عیان است.

از تک بیتی های مشهور فردوسی در باب اهمیت تندرستی:

ز نیرو بود مرد را راستی

ز سستی کژی آید و کاستی

از اشعار معروف " حکیم سخن" در باب پرخوری :

نباشد فراوان خورش تندرست

بزرگ آنکه او تندرستی بجست

"حکیم طوس" در قصه ی تولد رستم و تهیه مرهم برای نقاط زخمی "رودابه " مادر رستم می گوید:

گیاهی گویمت با شیر و مشک

بکوب و بکن هر سه در سایه خشک

بر آن مال از پس، یکی بر من

خجسته بود سایه فر من

و "حکیم سخن" در بیان شان و منزلت پزشک،در شرح دوران پادشاهی انوشیروان و رفتن " روزبه" پزشک به کشور هندوستان می آورد:

 برفتند هرکس که دانا بدند

به کار پزشکی توانا بدند

و دیگر کلام سیمرغ درمانگر

سیمرغ درمانگر نماد پزشکی ایران است که با الهام از اساطیر ایران باستان و مستندات شاهنامه فردوسی طراحی شده است و در آبانماه 1392 در شورایعالی سازمان نظام پزشکی تصویب و به عنوان نشان فرهنگی جامعه صنفی پزشکی ایران معرفی شده است.

" سیمرغ" در شاهنامه نماد دانائی و خردمندی است و به رازهای نهان آگاهی دارد؛

 " زال را می پروراند و همواره او را به زیر بال خویش پشتیبانی می کند."

"به رستم در نبرد با اسفندیار روئین تن یاری می رساند و ..."

و اما کلام آخر

اینکه آثار حکیم طوس جدای از جنبه ی شعری و حماسی،دانشورانه است؛ فردوسی افسانه ننوشت، او " خرد" را سرچشمه و سرمایه تمام خوبی ها می داند و بر این باور است که آدمی با خرد، نیک و بد را از یکدیگر باز می شناسد و از این راه به " نیک بختی " این جهان و " رستگاری" آن جهان می رسد.

فردوسی در سال 411 هجری قمری از دنیا رفت. پس از مرگ وی از دفن او در قبرستان طوس ممانعت شد زیرا آن زمان دفن مسلمانان شیعه را در این قبرستان ممنوع کرده بودند. سرانجام فردوسی را در حیاط منزل خودش دفن کردند و یکی از حاکمان محلی غزنویان بنائی در محل مقبره ی فردوسی ساخت .

     دکتر محمدرضا عزیزی

     متخصص مغز و اعصاب

مدیر آموزشی سازمان نظام پزشکی کشور

دکتر بابک شکارچی در گفت و گو با خبرنگار اداره کل روابط عمومی با اشاره به این که فاکتورهای زیادی برای مهاجرت پزشکان وجود دارد؛ اظهار کرد: تعرفه های درمانی غیرواقعی، فشار کاری دوران رزیدنتی، تبعیض در حقوق های دریافتی ، نبود امکانات رفاهی و درمانی در مناطق دورافتاده برای گذراندن دوره طرح و ... از جمله عوامل مهاجرت پزشکان است.

وی افزود: اغلب پزشکان عمومی که امکان  ادامه تحصیل و گرفتن تخصص را ندارند، تصمیم به مهاجرت می گیرند؛ و با توجه به این که شرایط اقتصادی برای فعالیت پزشک عمومی در کشور مهیا نبوده و نظام سلامت نیز این گروه از پزشکان را در قالب طرح پزشک خانواده و سیستم ارجاع به کار نگرفته است، میزان مهاجرت در این قشر بیش از سایر گروههای پزشکی است.

وی ادامه داد: کشورهای کانادا، انگلستان، آلمان، استرالیا و نیوزیلند، دانمارک، سوئد و نروژ در کنار کشورهای حاشیه خلیج‌فارس، از پرطرفدارترین کشورها برای مهاجرت پزشکان‌ به شمار می‌روند.

معاون آموزش و پژوهش سازمان نظام پزشکی با اشاره به تورم و شرایط اقتصادی کشور گفت: پزشکان تافته جدا بافته از مردم نیستند و تورم و گرانی و سایر شرایط اقتصادی شامل حال پزشکان نیز می شود ، لذا بسیاری از همکاران برای گذران زندگی خود یا به مشاغلی غیر از طبابت روی می آورند، یا وارد حوزه‌های دیگر مانند انجام کارهای زیبایی بدون جراحی( تزریق ژل و بوتاکس و... ) می شوند و یا تصمیم به مهاجرت می گیرند.

شکارچی تصریح کرد: پزشکان نیز به دغدغه های معیشتی مردم واقف بوده و خواهان افزایش پرداخت از جیب بیمار نیستند؛ اما چگونه است که مسئولان به فکر قاچاق آرد و خروج آن از کشور هستند اما فکری به حال جامعه پزشکی که سرمایه های اجتماعی این مملکت بوده و هزینه های زیادی صرف تربیت آن ها شده است؛ نمی کنند و آیا ارزش یک پزشک از آرد کمتر است؟ چگونه دغدغه مهاجرت پزشکان را که سالانه به تعداد آن ها افزوده می شود؛ ندارند؟!

وی با اشاره به این که ساعت‌های طولانی کشیک، شیفت‌های شبانه سنگین، نبود تناسب میان درآمد با میزان تلاش پزشکان و ... از جمله مواردی است که هیچ گاه به چشم نمی آید ؛ خاطرنشان کرد: معیار قضاوت مردم از شرایط معیشتی رشته پزشکی تنها برای حدود 5  درصد از جامعه پزشکی است؛ درحالی‌که 95 درصد از این قاعده مستثنی هستند.

معاون آموزش و پژوهش سازمان نظا م پزشکی با بیان این که در مورد علت مهاجرت پزشکان مباحثی مثل میزان درآمد ناکافی با توجه به افزایش هزینه‌ها و تورم بالا، نبود امکانات و تجهیزات پزشکی کافی و درآمد بسیار خوب در خارج از کشور، فراهم بودن تضمین کافی برای تامین آینده خانواده و داشتن یک زندگی باثبات و غیره مطرح است؛ اذعان کرد: از دولت و حاکمیت انتظار می‌رود با بررسی همه‌جانبه ابعاد موضوع و توجه به مصلحت عامه مردم،  طرح و برنامه مناسبی برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان به خصوص پزشکان ارائه دهد تا شاهد خروج سرمایه های اجتماعی از کشور نباشیم و بلکه این مهاجرت ها حالت عکس نیز پیدا کند./

 دکتر محمد رضا عزیزی مدیر آموزش سازمان نظام پزشکی کشور با اشاره به استقبال گسترده جامعه پزشکی و بالا بودن میزان رضایتمندی شرکت کنندگان از برنامه آموزش مجازی تازه های کووید -2022؛ اظهار داشت: تمام مشمولین آموزش مداوم کشور شامل رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و پیراپزشکی که هنوز موفق به ثبت نام در برنامه آموزش مجازی تازه های کووید -2022 نشده اند؛ تا 27 خرداد ماه 1401 فرصت دارند دراین برنامه شرکت نموده و امتیاز آموزش مداوم آن را کسب نمایند.

وی با بیان این که شرکت کنندگان پس از ثبت نام با مشاهده ویدئوهای آموزشی می توانند به سایت وزارت بهداشت مراجعه نموده و در آزمون مربوط به این برنامه شرکت و امتیاز خود را دریافت کنند، افزود: تمامی رشته های پزشکی و پیراپزشکی پس از اتمام مشاهده ویدئوهای آموزشی باید برای آزمون اقدام نمایند که تا 3 مرتبه امکان شرکت در آزمون مربوطه را دارند و سامانه 16 امتیاز را به شرکت کنندگان طی دو بخش اختصاص می دهد.

وی در این زمینه خاطر نشان کرد که ثبت نام در این برنامه آموزشی از طریق وبگاه های معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی و برگزاری آزمونها از طریق نرم افزار آموزش مداوم جامعه پزشکی و نیز بصورت تحت وب نیز امکان پذیر است .

دکتر عزیزی یاد آور شد : این برنامه برای تمام مشمولین آموزش مداوم کشور شامل رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی، داروسازی و پیراپزشکی دارای ۱۶ امتیاز بازآموزی است و علاقه مندانی که هنوز در این برنامه شرکت‌نکرده‌اند، می‌توانند در فرصت باقی‌مانده با مراجعه به وب سایت معاونت آموزشی به نشانی های:
  https://learn.irimc.org/course/27217 
 https://learn.irimc.org/course/28569 
   www.corona.ir 
نسبت به ثبت نام خود اقدام کنند.

َتعاریف

- مسموميت (Poisoning)

به هرگونه اختلال در عملكرد و يا ساختار ارگانيسم زنده كه در اثر ورود ماده سمی ايجاد شود، مسموميت گويند.

- سم (Poison)

ماده ای است سمی با منشا غیرزیستی که از طریق شیمیایی و یا فیزیکی باعث بروز آسیب، بیماری و یا مرگ در موجودات زنده می شود، مانند: جیوه.

- توکسین (Toxin)

ماده ای است سمي با منشا زیستی که توسط سلول و یا ارگانیسم های زنده تولید می شود، که معمولاً از جنس پروتئین مي باشد، مانند سم کزاز.

- زهر (Venom)

ماده ای است سمي که در بافت و یا غده ای اختصاصی در بدن جانوران تولید می شود. مانند سم مار

عوامل سمي

بیشترین تركيباتي كه مي توانند باعث بروز مسموميت شوند، عبارتند از:

- داروها مثلا به دنبال مصرف بيش از حد مقادير درماني و يا مصرف خودسرانه داروها

- مواد مخدر، محرک، توهم زاها، مشروبات الکلی و الکل های سمی

- مواد شوينده، پاك كننده و سفید کننده

- مواد آرايشي و بهداشتي

- هیدروکربن ها مانند نفت، گازوئيل و بنزين و .....

- سموم كشاورزي

- فلزات مانند سرب، جيوه و .....

-  گازها مانند منوكسيدكربن، گاز شهري و .....

- گياهان و جانوران سمي

انواع مسموميت ها از نظر زمان بروز اثر و علایم و نشانه های بالینی

- مسمومیت های فوق حاد (Super Acute)

علایم و نشانه های مسمومیت در عرض چند ثانیه تا چند دقیقه بعد از ورود سم به بدن ظاهر می شوند، مانند مسمومیت با گاز سیانور

- مسمومیت های حاد (Acute)

علایم و نشانه های مسمومیت چند دقیقه تا چند ساعت پس از ورود سم به بدن ظاهر می گردند، مانند مسمومیت با بسیاری از داروها و یا مواد شیمیایی

- مسمومیت های مزمنChronic) )

علایم و نشانه های مسمومیت، متعاقب تماس طولانی مدت با مقادیر كم سم در مدت چند سال ظاهر می شوند، مانند بسیاری از مسمومیت های شغلی و یا محیطی.

انواع مسموميت ها از نظر علت بروز

- مسمومیت های تصادفی (Accidental)

این نوع از مسمومیت ها بیشتر در كودكان، افراد مسن و سالخورده مشاهده می شوند.

- مسمومیت های عمدی (Intentional)

 شامل خودكشي (Suicide)، تمارض به خودکشی (Parasuicide)، مسمومیت ناشی از سوء مصرف مواد (Substance Abuse)، و مسمومیت های جنایی (Criminal Poisoning) می باشد.

- مسمومیت های شغلی (Occupational) / مسمومیت های صنعتی (Industrial)

این نوع از مسمومیت ها در افراد شاغل در محیط های کار صنعتی، کارخانجات و یا کشاورزان مشاهده می شوند.

- مسمومیت های محیطی (Environmental)

این نوع از مسمومیت ها بیشتر در جوامع آلوده مانند شهرهای بزرگ و صنعتی که دارای آلودگی محیط زیست از جمله آلودگی هوا، آب و ..... می باشند، مشاهده می شوند.

- مسمومیت های غذایی (Food poisoning)

این نوع از مسمومیت ها به دنبال مصرف آب و یا مواد غذایی آلوده ایجاد می شوند.

راه هاي ورود سم به بدن

- راه خوراكي

يكي از مهمترين و شايعترين راه هاي ورود سموم به بدن مي باشد.  

- راه استنشاقي

دستگاه تنفس از دیگر راه های مهم ورود سمبه بدن مي باشد.

- راه پوستي و مخاطي

برخي از سموم از را ه پوست و يا مخاط جذب بدن می گردند. 

- راه تزريقي

مانند تزريق وريدي، عضلاني، زير جلدي و يا داخل جلدي

- گزیدگی (Bite or Sting) / گزیدگی سمی (Envenomation)

ایجاد هرگونه سوراخ شدگی، بریدگی، خراشیدگی و یا پاره شدگی در سطح پوست و یا مخاط فرد مصدوم توسط جانوران را گزیدگی می نامند. اگر این گزیدگی با تلقیح زهر به داخل بدن مصدوم همراه باشد به آن گزیدگی سمی می گویند، مانند زنبور گزیدگی، عقرب گزیدگی و .....

به کوشش :

  دکترشاهین شادنیا
استاد سم شناسی بالینی و مسمومیت‌ها
عضو گروه سم شناسی بالینی و مسمومیت‌ها، دانشکده پزشکی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی
رئیس بخش مراقبتهای ویژه مسمومین
بیمارستان لقمان حکیم

- سازمان نظام پزشکی جمهوری اسلامی ایران
معاونت آموزشی و پژوهشی

درباره ترکیبات خارمریم (سیلیمارین) یا همان Milk Thistle شایعه زیاد است. در متون قدیمی ادعا شده است که مصرف این ماده برای کبد و کیسه صفرا مفید است. امروزه این ماده و قرصهایی که حاوی آن هستند به وفور برای بیماران دچار کبدچرب تجویز می شوند.

کبدچرب شایعترین مشکل کبدی در دنیاست. یک چهارم جمعیت جهان کبدچرب دارند. در میان بیماران دیابت نوع 2، شیوع کبدچرب 75% است. تاکنون هیچ دارویی نتوانسته کبدچرب را درمان کند، هرچند با توجه به شیوع فراوان این مشکل کبدی در دنیا، پژوهش های دامنه دار در سرتاسر جهان در دست انجام است و امید می رود طی 3 تا 5 سال آینده، داروهای اثربخشی برای درمان کبدچرب به بازار دارویی معرفی شود.

خار مریم در کبد چرب: آری یا نه ؟

خارمریم (Milk Thistle) به صورت تجاری در بازار دارویی ایران وجود دارد و با نامهای تجاری مختلف عرضه می شود. متاسفانه بسیاری از همکاران پزشک بدون اطلاع از شواهد و مستندات اثربخشی این ماده، آن را درمانی برای کبدچرب می دانند و برای بیماران تجویز می کنند. این در حالی است که هیچ شواهدی وجود ندارد که نشان دهد این ماده برای کبدچرب مفید باشد. تنها اثری که در مطالعات معدود و ضعیف انجام شده مشاهده شده آن است که مصرف این ماده، آنزیمهای کبدی را در خون کاهش می دهد.

آیا کاهش سطح آنزیمهای کبدی در خون مبتلایان به کبدچرب، نشانه ای از بهبود وضعیت کبد آنهاست؟
این طور نیست. سطح خونی آنزیمهای کبدی در مبتلایان به کبدچرب، حتی بدون هیچ مداخله و درمانی، در طول زمان بالا و پایین می شود. از آن مهمتر، اگر یک فرد مبتلا به کبدچرب آنزیمهای بالا داشته باشد و در گذر زمان، بدون آن که کاهش وزن، فعالیت بدنی، و پرهیزهای غذایی (که تنها مداخلات موثر در درمان کبدچرب هستند) را در پیش گرفته باشد، سطح آنزیمهای کبدی او کاهش یابد، یکی از احتمالات مهم آن است که وضعیت کبد او 'بدتر' شده باشد و حتماً باید توسط پزشکان متخصص از نظر بیماری پیشرفته کبدی (فیبروز) و نزدیک شدن به سیروز کبدی بررسی شود.

مطالعات چه می گویند ؟

درباره خارمریم و داروهای حاوی آن، مقالات چندی به چاپ رسیده است. آخرین و معتبرترین مقاله ای که یک مرور سیستماتیک و متاآنالیز است و داده های 8 کارآزمایی تصادفی شده را تجمیع کرده و در مارچ 2021 در مجله Nutrition با ایمپکت فکتور 4.01 منتشر کرده است. در این مقاله مهم، مشخص شد که خارمریم تاثیری بر وزن افراد ندارد، آنزیمهای کبدی را (عمدتا ALT) می تواند کاهش دهد، اما اصلا معلوم نیست چربی کبد یا فیبروز کبد را هم کاهش می دهد یا احیاناً آنها را افزایش می دهد. همچنین در این مقاله به ضعیف بودن مطالعاتی که تاکنون درباره خارمریم و محصولات دارویی حاوی آن انجام شده اشاره شده و پزشکان و بیماران را به احتیاط در قضاوت درباره اثربخشی آن فراخوانده است.

تنها مداخله اثربخش در درمان کبدچرب که اثر آن در مطالعات متعدد به اثبات رسیده و حتی با کاهش فیبروز کبد همراه بوده، کاهش وزن به میزان 10 تا 15 درصد وزن بدن است. شواهدی وجود دارد که حتی اگر وزن کاهش نیابد، با رعایت رژیم غذایی و فعالیت بدنی، چربی کبد می تواند کاهش یابد، هرچند تاثیر این دو عامل در غیاب کاهش وزن، اندک است.

به کوشش :

 دکتر امیرعلی سهراب پور
فوق تخصص گوارش و کبد
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران

- سازمان نظام پزشکی ج.ا.ایران
  معاونت آموزشی و پژوهشی

بدنبال استقبال گسترده جامعه پزشکی از این برنامه آموزشی و عدم زمان کافی جهت شرکت در آزمون پایان دوره و جاماندن چند هزار تن از شرکت کنندگان در این برنامه از کسب امتیاز بازآموزی آن ، با رایزنی های بعمل آمده بین معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی و معاونت آموزشی وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و اداره کل آموزش مداوم جامعه پزشکی آن وزارتخانه ، فرصت شرکت در این دوره آموزشی و گذراندن آزمون آن تا 15 اردیبهشت ماه 1401 تمدید شد .

قابل ذکر است که دوره آموزش مجازی تازه های کرونا در دو مجموعه " 1 " و " 2 " از ابتدای اسفند ماه 1400 آغاز گشته و دوره یک ماهه آن یک نوبت تا پایان فروردین ماه 1401 نیز تمدید شده بود.
علاقمندان میتوانند حداکثر تا تاریخ 15 اردیبهشت ماه با ثبت نام و شرکت در آزمون نهایی آن در روزهای مختلف برای هر دوره ، از امتیازات علمی و آموزشی این برنامه استفاده نمایند.
نشانی شرکت در برنامه ها:

دوره آموزش مجازی تازه های کرونا 1
دوره آموزش مجازی تازه های کرونا 2

در نشست مشترک رئیس و مدیران معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی و مسئولین طب ایرانی در وزارت بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و انجمن علمی طب سنتی  که روز چهارشنبه 31 فروردین ماه 1401 و در محل این معاونت صورت گرفت ، راهکارهای توان افزایی حرفه مندان پزشکی و دستیاران پزشک طب سنتی از طریق دوره های آموزشی مداوم نظری و مهارتی و حرفه ای این رشته مورد بحث و بررسی قرارگرفت . 
در ابتدا دکتر بابک شکارچی ، معاون آموزشی و پژوهشی سازمان ضمن شرح برنامه های همایش آموزشی آینده ، خواستار مشارکت فعال دست اندرکاران این رشته در افزایش دانسته های علمی و توان مهارتی جامعه پزشکی و فعالان این رشته شدند .
آنگاه خانم دکتر مکبری نژاد ، رئیس انجمن علمی طب سنتی به بیان ضرورتهای برگزاری دوره های آموزشی جهت دستیاران پزشک این رشته پرداختند . سپس خانم دکتر حسینی یکتا ، مدیر کل طب ایرانی و مکمل وزارت بهداشت و دکتر رضایی زاده ، رئیس مرکز رشد فناوری طب و داروسازی سنتی و فرآورده های طبیعی دانشگاه علوم پزشکی تهران به بیان الزامات برگزاری دوره های آموزشی مهارتی و حرفه ای برای گروه های هدف پرداختند . 

در ادامه دکتر محمد رضا عزیزی ، مدیر آموزش و دکتر بابک پورقلیج ، سرپرست مرکز آموزشهای مهارتی و حرفه ای سازمان راهکارهای عملیاتی برگزاری دوره های آموزشی این رشته در قالبهای همایش پیش رو و برگزاری دوره های آموزشی مهارتی و حرفه ای را به بحث نشستند .
در پایان توافقات لازم در مورد تهیه برنامه های همایش حضوری و تدوین دوره آموزش نظری پایه طب سنتی به عنوان پیش نیاز برگزاری دوره های مهارتی و مطالعات بیشتر در امر تدوین دوره آموزشی مهارتی دستیاران پزشک در این رشته بعمل آمد و ادامه این گونه نشستها مورد تایید و تاکید قرار گرفت ./

نشست مشترک معاونت آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی و هیات رئیسه فدراسیون پزشکی ورزشی به تاریخ چهارشنبه 31 فروردین ماه 1401 و در محل آن فدراسیون برگزار شد . 
در این نشست دکتر نوروزی رئیس فدراسیون پزشکی ورزشی ضمن خوش آمد گویی ، تاریخچه و دامنه فعالیتهای آن فدراسیون را بیان نمودند . آنگاه دکتر اردیبهشت ، دبیر و دکتر سعیدی مسئول کمیته آموزش فدراسیون به بیان برنامه های آموزشی در دست انجام و نیازها و رویکرد آن فدراسیون در برگزاری دوره های آموزشی مهارتی مرتبط در آینده پرداختند .دکتر امیرعباس لشگری رئیس مرکز ورزش و تربیت بدنی دانشگاه آزاد نیز زمینه های همکاری مشترک آموزشی در این حوزه را تشریح نمودند .

آنگاه دکتر شکارچی ، معاون آموزشی و پژوهشی سازمان نظام پزشکی ضمن بیان راهکارهای ارتقای علمی دست اندر کاران این رشته ، آمادگی سازمان نظام پزشکی را در جهت مشارکت در تدوین دوره های مهارتی حوزه پزشکی ورزشی و همکاری در برگزاری کارگاه ها و دوره های آموزشی حضوری و مجازی مربوطه اعلام داشتند .
در ادامه دکتر پورقلیج ، سرپرست مرکز آموزشهای مهارتی و حرفه ای سازمان راهکارها و روند تدوین دوره های جدید مهارتی در زمینه پزشکی ورزشی را بیان داشته و آمادگی مرکز مجری دوره های آموزشی مهارتی سازمان نظام پزشکی را به منظور برگزاری دوره های مهارتی مشترک با همراهی فدراسیون پزشکی ورزشی اعلام نمودند.

در همین رابطه تداوم مذاکرات و برنامه ریزی فعالیتهای مشترک در دستور کار دو نهاد قرار گرفته و رابطین مربوطه مشخص و برگزاری اینگونه جلسات در راستای گسترش تبادلات علمی و همکاریهای اجرایی در اولویت برنامه های دو طرف منظور شد ./

یک‌چهارم جمعیت جهان کبدچرب دارند. در دیابتی‌ها کبدچرب بسار شایع‌تر است و سه‌چهارم افراد دیابتی، کبدچرب دارند. خطر پیشرفت کبدچرب و ایجاد عوارض کبدی، در دیابتی‌ها بیشتر از کسانی است که دیابت ندارند. تا امروز، هیچ دارویی (شیمیایی، گیاهی، عطاری، طب قدیم، طب جدید) برای درمان کبدچرب وجود ندارد. اگر دارویی برای این بیماری وجود داشت، بیش از دو میلیارد انسان در کرۀ زمین به این مشکل مبتلا نمی‌بودند. مراقب باشید فریب فروشندگان دارو و مکمل‌ها (به‌خصوص داروهای گیاهی) را نخورید. البته تحقیقات علمی در دنیا در جریان است و بعید نیست تا چند سال آینده، داروهای اثربخش و کم‌عارضه برای درمان کبدچرب به بازار جهانی معرفی شوند.

درمان اصلی بیماری کبدچرب، رسیدن به وزن مناسب از طریق رژیم غذایی و فعالیت بدنی است.
به طور کلی، غذاهایی که با آسیب سلولی مبارزه می‌کنند، استفاده از انسولین را برای بدن شما آسان‌تر می‌کنند یا التهاب را کاهش می‌دهند، می‌توانند به معکوس کردن این وضعیت کمک کنند.
از آنجایی که هر فرد متفاوت است، باید با پزشک و متخصص تغذیه، برای بررسی سایر علل بیماری کبدی، و ارائه یک برنامه غذایی مناسب برای خود صحبت کنید.
به عنوان یک اصل کلّی، مبتلایان به کبدچرب باید کالری کم دریافت کنند. بنابراین، حتی غذاهایی که برای آنها مفید هستند، باید به مقدار کم و کنترل شده مصرف شوند. زیاده‌روی، حتی در مصرف مواد مفید، می‌تواند باعث تشدید بیماری و صدمه خوردن به سلامتی شما شود.

غذاهایی که در کبدچرب مفیدند
رژیم غذایی مدیترانه‌ای اگرچه نخستین بار برای مبتلایان به بیماری کبدچرب طراحی نشده، اما شامل بسیاری از مواد غذایی است که به کاهش چربی در کبد شما کمک می‌کنند و شامل چربی‌های سالم ، آنتی اکسیدان‌ها و کربوهیدرات‌های پیچیده است.

اگر کبد‌چرب دارید، مواد غذایی زیر برای شما مفید هستند:
ماهی و غذاهای دریایی
غلات کامل
آجیل
روغن زیتون
سبزیجات
آووکادو
حبوبات

چربی‌های مناسب را انتخاب کنید
سلول‌های شما از گلوکز (نوعی قند)، به عنوان سوخت استفاده می‌کنند. هورمون انسولین کمک می‌کند که گلوکز از غذای هضم شده، به سلول‌های شما برسد.
‌اغلب مبتلایان به بیماری کبدچرب دارای وضعیتی به نام «مقاومت به انسولین» هستند. یعنی بدن آنها انسولین می‌سازد اما نمی‌تواند به خوبی از آن استفاده کند، در نتیجه گلوکز در خون آنها تجمع می‌یابد می‌شود و کبد آن را به چربی تبدیل کرده، در خود ذخیره می‌کند.
برخی چربی‌ها در رژیم غذایی می‌توانند به بدن شما کمک کنند تا از انسولین بهتر استفاده کند، طوری که سلول‌های بدن شما بتوانند گلوکز را جذب کنند و کبد شما نیازی به ساخت و ذخیره چربی نداشته باشد.

در رژیم غذایی خود، از این مواد بیشتر استفاده کنید:
اسیدهای چرب امگا-3، موجود در ماهی ، روغن ماهی ، روغن‌های گیاهی، آجیل (به‌ویژه گردو)، دانه کتان و روغن بذر کتان و سبزیجات برگ‌دار ، چربی‌های غیراشباع موجود در منابع گیاهی مانند زیتون، آجیل و آووکادو

غذاهایی که باید از آنها اجتناب کنید:
از چربی‌های اشباع  پرهیز کنید چون مصرف آنها منجر به رسوب چربی بیشتر در کبد شما می‌شود. این مواد زیان‌آور در غذاهای زیر به مقدار زیاد وجود دارند:
پنیر پرُچرب
ماست پُرچرب
گوشت قرمز
محصولات پخته شده و غذاهای سرخ شده با روغن نخل یا نارگیل.
اقلام قندی مانند آب‌نبات، نوشابه معمولی و سایر مواد غذایی دارای قندهای افزوده از جمله شربت ذرت.

آنتی‌اکسیدان‌ها و مکمل‌های مفید برای سلامت کبد
وقتی مواد مغذی به درستی تجزیه نشوند، سلول‌ها آسیب می‌بینند. این می‌تواند منجر به تجمع چربی در کبد شما شود. ترکیباتی که به عنوان آنتی‌اکسیدان شناخته می‌شوند می‌توانند به محافظت از سلول‌ها در برابر این آسیب کمک کنند.

آنتی‌اکسیدان‌ها در کدام مواد غذایی یافت می شوند؟
قهوه (مصرف 4 فنجان قهوه بدون شکر در روز برای کبدچرب بسیار مفید است)
چای سبز
سیر خام
میوه‌ها، به ویژه تمشک و خانواده آن
سبزیجات
دانه‌ آفتابگردان
بادام‌
روغن‌های گیاهی مایع با چربی‌های غیراشباع، مانند روغن زیتون یا کانولا.
مکمل‌ها

دانشمندان در حال مطالعه برخی مکمل‌ها هستند تا ببینند آیا ممکن است برای کبد شما مفید باشند یا خیر:
گوجی‌بِری (وُلف‌بِری)، گیاهی که اغلب در طب چینی استفاده می‌شود، ادعا شده که اندازه دور شکم را کاهش می‌دهد. اما تحقیقات بیشتری لازم است تا معلوم گردد این ادعا حقیقت دارد یا خیر.
رِسوِراترول، که از پوست انگور قرمز به دست می‌آید، ممکن است به کنترل التهاب کمک کند. مطالعات متناقض نشان می‌دهد که فایدۀ آن بستگی به میزان مصرفش دارد.
سلنیوم یک ماده معدنی است که در ماهی تن و صدف یافت می‌شود. (بیشتر افراد در رژیم غذایی خود به اندازه کافی دریافت می‌کنند و اغلب نیاز به مصرف بیشتر آن نیست)
خار مریم. ممکن است آن را به نام سیلیمارین، لیورگل یا اسامی دیگر بشناسید. مطالعات علمی نشان داده‌اند که مصرف این ماده هیچ تأثیر مفیدی بر بافت کبد ندارد.
بِربِرین، گیاهی است که در طب چینی استفاده می‌شود. در مطالعات اولیه، به نظر می‌رسد که به کاهش کلسترول و کنترل قند خون کمک ‌کند. اما تحقیقات بیشتری لازم است تا معلوم گردد این اثر واقعاً وجود دارد یا خیر.
 
قبل از مصرف هر‌گونه مکملی با پزشک مشورت کنید. مکمل‌ها می‌توانند با داروهای مهم دیگری که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشند، یا خود، عوارض برای شما ایجاد کنند. اگر مقدار مناسب مکمل‌ها را به روش صحیح مصرف نکنید، ممکن است مفید نباشند یا حتّی زیان‌آور باشند.

ویتامین‌ها و مواد معدنی

در رژیم غذایی خود به اندازه کافی از مواد زیر استفاده کنید:
ویتامین D. سطوح پایین این نوع ویتامین ممکن است در انواع شدید کبدچرب نقش داشته باشد. در زیر نور خورشید، بدن شما ویتامین D تولید می‌کند. همچنین می‌توانید آن را در برخی محصولات لبنی دریافت کنید. لبنیات کم چرب را انتخاب کنید زیرا چربی اشباع کمتری دارند.
پتاسیم. سطوح پایین آن ممکن است با بیماری کبدچرب غیرالکلی مرتبط باشد. ماهی‌هایی مانند سالمون منبع خوبی برای پتاسیم هستند. همچنین پتاسیم در سبزیجات از جمله کلم بروکلی، گوجه فرنگی، نخود فرنگی و سیب زمینی شیرین و میوه‌هایی مانند موز، کیوی و زردآلو به میزان زیاد وجود دارد. لبنیات مانند شیر و ماست نیز سرشار از پتاسیم هستند. یادتان باشد انواع کم چرب را انتخاب کنید.
بتائین. ممکن است از کبد شما در برابر رسوب چربی محافظت کند، اما نتایج تحقیقات متناقض است. این ماده در جوانه گندم و میگو وجود دارد.
 
اجتناب از الکل
الکل یک سمّ کبدی و عامل بسیار مهمی در ایجاد و تشدید کبدچرب و تبدیل شدن آن به سیروز کبدی و سرطان کبد است. تحقیقات اخیر نشان داده‌اند که در فردی که کبدچرب دارد، حتی مقادیر اندکی الکل هم خطرناک است. بنابراین اگر کبدچرب دارید، توصیه پزشکان، پرهیز اکید از مصرف الکل است.

کاهش وزن، درمان اصلی کبدچرب
مهم‌ترین درمان کبدچرب، کاهش وزن است. حتی کاهش 5 درصد از وزن بدن نیز می‌تواند چربی را در کبد شما کاهش دهد. اگر حدود 10 درصد از وزن بدن خود را کاهش دهید، التهاب و احتمال آسیب به سلول‌های کبدی را کاهش خواهید داد. کبدچرب با کاهش وزن کاهش می‌یابد و حتی می‌تواند به طور کامل برطرف شود. در افرادی که کبدچرب سبب آسیب به سلول‌های سالم کبدشان شده، و فیبروز کبدی خفیف تا متوسط هم پیدا کرده‌اند، کاهش‌وزن می‌تواند علاوه بر رفع چربی از کبد، باعث رفع فیبروز کبد و بازگشت سلامت کامل به کبد شود.
در کاهش وزن عجله نکنید – نیم تا یک کیلو کاهش وزن در هفته کافی است. کاهش وزن سریع ممکن است اوضاع را بدتر کند. به دلایل نامعلوم، کاهش وزن سریع خود باعث تشدید کبدچرب می‌شود. اگر نمی‌توانید وزن خود را کاهش دهید، از پزشک سوال کنید که آیا جراحی کاهش وزن برای شما گزینه مناسبی هست یا خیر.
 
ورزش مناسب برای داشتن کبد سالم
ورزش هوازی می‌تواند میزان چربی کبد شما را کاهش دهد. تمرینات مقاومتی یا تمرینات قدرتی مانند وزنه برداری نیز می‌تواند بیماری کبدچرب را بهبود بخشد. تلاش کنید حداقل 5 روز در هفته، هر بار 30 تا 60 دقیقه یا بیشتر تمرینات هوازی انجام دهید و اگر اهل تمرینات مقاومتی هستید، 3 روز در هفته تمرینات قدرتی متوسط را هدف قرار دهید.
مطالعات جدید نشان داده‌اند حتی مقادیر کمتر ورزش هم مفید است. حتی اگر روزی نیم‌ساعت پیاده‌روی کنید، بهتر از آن است که هیچ فعالیتی نداشته باشید.

کنترل قند خون مهم است
دستورات پزشک را برای درمان دیابت خود اجرا کنید. داروهای خود را طبق دستور مصرف کنید و مراقب کنترل قند خون خود باشید.

مراقب چربی خون باشید
برای حفظ سلامت کبد خود باید کلسترول و تری‌گلیسیرید (چربی‌های موجود در خون) را در سطح سالم نگه دارید. یک رژیم غذایی سالم و عمدتاً گیاهی داشته باشید، ورزش منظم را فراموش نکنید و در صورت تجویز پزشک از دارو برای کاهش چربی خون استفاده کنید.

18 فروردین 1401
تألیف: دکتر امیرعلی سهراب پور، دانشیار دانشگاه علوم پزشکی تهران